Alkanların Adlandırılması
(Konunun Ayrıntılı Anlatım Videosu Haberimizin Sonundadır.)
Bu haberimizde Alkanların Sistematik Adlandırılmasını inceleyeceğiz. Örnekler üzerinde nasıl adlandırma yapıldığını göreceğiz.
Doğada bulunma sayısı milyonlarca olan organik bileşikleri adlandırmak için IUPAC tarafından belirlenen kurallar kullanılır. Bu kurallar çerçevesinde yapılan adlandırmaya SİSTEMATİK ADLANDIRMA denir.
Şimdi kuralları takip ederek alkanların adlandırılmasının nasıl yapılacağını inceleyelim.
1- Moleküldeki en uzun karbon zinciri seçilir. Bu zincire ANA ZİNCİR denir.
2- En uzun karbon zinciri, dallanmaya en yakın uçtan başlayarak numaralandırılır.
Dallanma: Ana zincire bağlı atom veya gruplardır.
Karbon atomları neden numaralandırılır?
Dallanmanın hangi karbon atomuna bağlı olduğunu belirtmek için numaralandırma yaparız.
• Dallanmalar her iki uca aynı uzaklıkta ise dallanmanın fazla olduğu taraftan numaralandırılmaya başlanır.
• En uzun zincirde iki uçtan eşit uzaklıkta ve sayısı aynı olan dallanmalarda alfabetik sıraya bakılır. Bağlı olan grup ya da atomun hangisinin baş harfi daha önce geliyorsa numaralandırma buna göre yapılır.
Örneğin metil ve bromun bağlı olduğu ana zincirde bromun baş harfi olan B harfi, metilin baş harfi olan M harfinden önce geldiği için numaralandırmaya bromun olduğu taraftan başlanır.
• Adlandırma yaparken dallanmanın olduğu karbon atomlarının sayısı ve dallanmadaki atom veya grubun adı yazılır. Daha sonra en uzun zincirdeki karbon sayısına denk gelen alkanın adı yazılır.
NOT: Klor dallanmasının olduğu zincirlerde alfabetik sıralama göz önüne alınarak adlandırma yapılırken IUPAC sisteminde klor elementi clor şeklinde yazıldığı için C harfi olarak sıralamaya alınır. Yazarken klor diye yazılasında bir sıkıntı olmaz.
NOT: Aynı atom veya gruptan birden fazla varsa sayının Latincesi atomun başına veya grubun başına getirilerek söylenir.
Alkanlara halojen bağlanmasıyla oluşan bileşiklere HALOALKAN denir.
Sistematik adlandırma dışında da isimlendirme yapılır.
Sistematik adlandırılması 2-metil propan olan molekülü izo bütan, tri metil metan şeklinde de adlandırabiliriz.
2,2-di metil propan sistematik adlandırılması olan molekülü neo pentan, tetra metil metan şeklinde de adlandırabiliriz.
2 metil bütan sistematik adlandırması olan molekülü izo pentan, etil-di metil metan şeklinde de adlandırabiliriz.
Sistematik adlandırmalar dışında yaptığımız adlandırmalar moleküllerin yaygın adlandırılmasıdır.
Konuya Ait Ayrıntılı Anlatım ve Daha Fazlasına aşağıdaki videomuzdan ulaşabilirsiniz.
YouTube kanalımızdaki özel içeriklerimizi takip edin.